DMA Hakkında (Digital Marketing Act) – Stj. Av. Selin Eda Özer
1 Kasım 2022 tarihi itibarıyla yürürlüğe giren Avrupa Birliği Dijital Piyasalar Yasası, 2 Mayıs 2023 tarihi itibarıyla uygulama geçecek olup, çevrimiçi platform ekonomisinde geçit bekçisi (gatekeeper) konumunda olan şirketlerin (Google, Amazon, Apple gibi) haksız uygulamalarına son vermeyi amaçlamaktadır. Ayrıca Dijital Piyasalar Yasası, çevrimiçi platformların hangi hallerde geçit bekçisi olarak kabul edileceğini düzenleyerek söz konusu platformlara uygulanacak birtakım yeni yükümlükleri düzenlemektedir.
Buna göre bir “temel platform hizmeti” (core platform service) sağlayıcısının gatekeeper olabilmesi için (i) iç pazara önemli bir etkiye sahip olması, (ii) kurumsal kullanıcıların, son kullanıcılara erişmek için kullandıkları bir geçit/kapı görevi görmesi ve (iii) faaliyetleri kapsamında sağlam ve kalıcı bir konuma erişmiş olması ya da erişmesinin beklenmesi gerekmektedir.
Bu bağlamda temel platform hizmetleri; (i) çevrimiçi aracılık hizmetleri, (ii) çevrimiçi sosyal ağ hizmetleri, (iii) video paylaşım hizmetleri, (iv) numaradan bağımsız kişilerarası iletişim hizmetleri, (v) işletim sistemleri, (vi) bulut bilişim hizmetleri ve (vii) bu sayılan hizmetlerle bağlantılı olan reklam hizmetleri olarak tanımlanmıştır.
Kanun metnine göre bir platform, belirli nicel kriterleri sağlaması halinde gatekeeper sayılacaktır. Bir temel platform hizmeti sağlayıcısının aşağıdaki koşulları sağlaması durumunda Avrupa Birliği’nde önemli bir etkiye sahip olduğu, geçit görevi gördüğü ve piyasada sağlam ve kalıcı bir konuma ulaştığı varsayılmaktadır.
Kriterler:
- Sağlayıcının dahil olduğu grubun Avrupa Ekonomik Alanı’nda son üç yılda yıllık olarak 6,5 milyar Avro ciro elde etmesi veya ait olduğu teşebbüsün ortalama piyasa değerlemesinin en az 65 milyar Avro olması ve en az üç Üye Devlet’te temel platform hizmeti sunması şartları sayılmaktadır.
- Temel platform hizmeti sağlayıcısının gatekeeper olması için AB’de kurulu ya da yerleşik bulunan aylık 45 milyon aktif son kullanıcıya veya son mali yılında, yıllık olarak 10.000’den fazla AB’de yerleşik aktif kurumsal kullanıcıya hizmet vermesi gerekmektedir.
- İlaveten son kullanıcılar ile kurumsal kullanıcılar için belirlenmiş olan kriterlerin her ikisinin de son üç mali yılda devamlı olarak aşılması halinde platformun piyasada sağlam ve kalıcı bir yere sahip olduğu farz ediliyor.
Gatekeeperlar, ana platform hizmetleri kapsamında ulaştığı kişisel verileri, kendi sunduğu diğer hizmetlerden veya üçüncü taraf hizmetlerinden elde ettiği kişisel verilerle birleştiremeyecektir. (Facebook-Instagram-Watsapp üçlüsünde olduğu gibi)
– Gatekeeperlar, kendi ürün veya hizmetini üçüncü taraflara nazaran sıralamada öne çıkaramayacaktır.
– Gatekeeperlar, uygulama geliştiricilerinin kendi mağazasında görünmesi için, kendi ödeme sistemleri veya kimlik tanımlama sistemlerini kullanmasını zorunlu tutamayacaktır.
– Gatekeeperlar, işletme kullanıcılarına ilişkin elde etmiş olduğu kamuya açık olmayan verileri, onlarla rekabet etmek için kullanamayacaktır.
Yukarıda sayılan yasaklanan faaliyetler, Yasa’nın getirmiş olduğu öne çıkan yasaklamalar olup, yasaklanan tüm faaliyetler Dijital Piyasalar Yasası’nın detaylı incelemesi sonucunda görülebilecektir. Yasaklamaya tabi olan platformların bu yasaklara uymaması halinde, Dijital Hizmetler Yasası’nda öngörülen yıllık cironun %6’sı olan ceza %10’a çıkmaktadır.
Gatekeeperlar için öngörülen yükümlülüklerden bazıları ise;
– Son kullanıcıların, abone oldukları gatekeeperlar tarafından sunulan hizmetlerden abone olduğu kadar kolay bir şekilde abonelikten çıkmalarının sağlanması,
– Uygulama geliştiricilerinin akıllı telefonların tamamlayıcı işlevlerine adil bir şekilde erişmesine izin verilmesi,
– Platformlarında reklam veren şirketlere, pazarlama veya reklam performansı verilerine erişim izninin verilmesi,
– İşletme kullanıcılarının, tekliflerini sunmalarına/tanıtmalarına ve gatekeeper dışında müşterileriyle sözleşme yapmasına izin verilmesidir.